Zuiderlicht: waar ambitie, duurzaamheid én buurt samenkomen
Als er één plek is waar het stapelen van ambities écht goed lukt, dan is het bij Zuiderlicht in het Amstelkwartier. Dat komt vooral doordat Noortje Veldhof en Niels Nieboer van Dura Vermeer Bouw Midden- West er al in een vroeg stadium voor kozen om het project als collectieve, open ontwikkeling aan te pakken, – gericht op samenwerking. Zuiderlicht wordt ontwikkeld en gebouwd samen mét de buurt, toekomstige gebruikers en maatschappelijke organisaties die straks samen invulling geven aan het plintprogramma. Noortje: “Er ontstond een ‘yes we can’-mentaliteit, die nu nog steeds in alles te voelen is en die het plan ook echt béter heeft gemaakt.”
Er werd nogal wat gevraagd door de Gemeente Amsterdam in de tenderuitvraag voor Zuiderlicht. Er werden hoge eisen gesteld: op het gebied van ruimtelijke kwaliteit, duurzaamheid, programmatische invulling maar ook op sociaal maatschappelijk gebied. Zuiderlicht moest in het groeiende Amstelkwartier, op deze centrale positie aan het park, een aantal essentiële functies samenbrengen. Hoogwaardig (vrije sector) wonen, werken, zorg, cultuur, detailhandel en horeca. Zuiderlicht moests zowel een herkenbaar duurzaam icoon als fijne ontmoetingsplek worden voor de hele buurt.
Dat is natuurlijk in wezen wat Dura Vermeer aan zichzelf vraagt: hoe kunnen we de lat zo hoog mogelijk leggen? Hoe kunnen we Het Goede Doen? Niet óf, maar én. Want zo ontstaat integraliteit en synergie. Hoe organiseer je dat optimaal in een opgave zoals die voor Zuiderlicht?
Lessons learned in samenwerken
Noortje en Niels implementeerden een paar wijze lessen uit eerdere tenders en ervaringen. Zo hebben ze een duidelijke blik op de samenstelling van het kernteam. Niels: “Een succesvolle samenwerking zit in de lijnen kort houden, het liefste in een klein, compact team. Als Dura Vermeer zijn wij gefocust op partneren, om risico’s te delen en om complementair te zijn aan elkaar. En die complementariteit was erg merkbaar in het kernteam van Zuiderlicht - met de architect en het conceptenbureau De Mannen van Schuim was een sterke en goede klik.”
Daarnaast is het belangrijk om op alle cruciale thema’s experts in te zetten: – van plintregie en participatie met de buurt tot en met het ‘floormappen’ van een ideaal zorgcentrum. Noortje: “Iedere expert had een eigen focus, maar er was een gezamenlijk enthousiasme over het project. Als dat er vanaf het begin is, dat winnende gevoel, dan leidt dat ook tot een winnend plan.”
Misschien wel de grootste les is het belang van buurtparticipatie. Zie co-creëren en samenwerken met de buurt en met goede partners als de sleutel tot succes. Door in een vroeg stadium goed te luisteren naar wat iedereen écht nodig heeft, wordt het hele project daar rijker mee.
Zuiderlicht
In het Amstelkwartier
Duurzaam én iconisch
En zo geschiedde. Het kernteam focuste zich vooral op de icoonfunctie van het woon-werkgebouw en een heel hoog duurzaamheidsgehalte, waardoor Zuiderlicht voldoet aan de geldende Paris Proof- eisen. Het gebouw bestaat straks voor 70% uit biobased materialen: de plint en de kernen zijn van beton en de rest van de constructie is van hout. De slimme en opvallende gebouwvolumes, twee terrasvormige driehoeken, geven het gebouw een unieke uitstraling en zorgen ook voor een gunstige oriëntatie op zon en wind. Dat is essentieel voor de toepassing van passiefhuisprincipes. Met grote, groene buitenruimtes vindt Zuiderlicht ecologisch aansluiting met het park voor de deur.
Langjarige plintregie
“De integraliteit tussen duurzaamheid, architectuur en programmatische invulling leidt in Zuiderlicht tot een geweldige plintinvulling, en die is hier cruciaal,” aldus Niels. In samenwerking met MooiLostOp is een cultureel maatschappelijk programma ontwikkeld, waardoor Zuiderlicht een bruisende, transparante ontmoetingsplek voor de hele buurt wordt. Zo komt er een cultuurcafé in de dependance van de OBA (Openbare Bibliotheek Amsterdam), een bakker en een slagerij, co-workingspaces met ruimte voor o.a. eigen tv-, muziek- en geluidsopnames, een huisarts en een multifunctionele parkkamer (onderdeel van het cultuurprogramma), die flexibel te programmeren is voor én door de buurt. Zo is er in de parkkamer ruimte voor muzieklessen, dansrepetities of buurtbijeenkomsten.
Al in de tenderfase kregen Niels en Noortje het commitment van grote, bewezen partners die nodig waren voor deze mix. Vrijwel meteen gingen ze met de buurt in dialoog over waar de behoeften lagen, wat er nodig was. De nadruk op ‘samen’ was zó sterk, dat belangrijke partners, waaronder OBA en Tempel, zelfs samen met Noortje en Niels het plan aan de gemeente presenteerden, inclusief hun eigen rol daarin. Waarbij Dura Vermeer haar lange termijn commitment geeft door de plintregie voor de komende jaren te garanderen, en daarmee betrokken blijft om bij veranderende wensen bij te sturen totdat de plint volwassen en zelfredzaam is.
Een blijvend enthousiasme
Het Goede Doen in Zuiderlicht is de optelsom van hele goede samenwerkingen met de juiste partners. Noortje: “Dit gebouw is straks vooral geslaagd als de buurt en de toekomstige bewoners en gebruikers er heel erg trots op zijn. En als we erin geslaagd zijn om een nieuw duurzaamheidsicoon voor Amsterdam neer te zetten.”
Dit is misschien wel de kern van Het Goede Doen, voor mens én aarde: het maken van héle goede netwerken die iedereen in de positieve flow brengen, vanuit hele aandachtige en gestructureerde regie.
Bezoek de presentatie op woensdag 18 juni bij de stand van Dura Vermeer (hal 12, stand 43) • 13:30 uur: Niels Nieboer & Noortje Veldhof - Zuiderlicht, een nieuw woon, werk en cultuurconcept in Amsterdam.