Kies voor netto natuurwinst als bouwsteen voor natuurinclusieve ruimtelijke ontwikkeling
Tijdens de allereerste Natuurinclusief Manifestatie 2025 (NiM25) in de Bossche Brabanthallen presenteerde op 10 december een brede coalitie van bouwbedrijven, natuurorganisaties, financiële instellingen, netbeheerders en andere toonaangevende bedrijven, waaronder Dura Vermeer, het Manifest Netto Natuurwinst. Daarmee geven zij een duidelijk signaal af aan het nieuw te vormen kabinet: veranker Netto Natuurwinst – een Nederlandse variant van Biodiversity Net Gain – in wet- en regelgeving, zodat natuurherstel voortaan structureel en voorspelbaar onderdeel is van bouw-, energie- en ontwikkelprojecten. Netto Natuurwinst biedt een concreet instrument om eenvoudiger aan bestaande regels te voldoen en zorgt dat iedere ontwikkeling aantoonbaar meer of kwalitatief betere natuur oplevert.
Dubbele uitdaging beslechten
De coalitie onderstreept dat Nederland op een kruispunt staat. De druk op ruimte in Nederland is ronduit hoog: er moeten honderdduizenden woningen bijkomen, het elektriciteitsnet moet worden verzwaard, drinkwaterbronnen staan onder druk en dijken moeten worden versterkt. Tegelijkertijd gaat het slecht met de biodiversiteit en voldoet Nederland niet aan internationale water- en natuurdoelen, terwijl onduidelijke verwachtingen en uiteenlopende interpretaties van verplichtingen leiden tot vertragingen, juridische impasses en een gebrek aan vertrouwen in het systeem. Dat juist deze partijen – voor het eerst in deze omvang en vanuit zoveel verschillende domeinen – gezamenlijk optrekken, laat zien hoe breed de behoefte is om te werken aan natuurherstel door middel van een voorspelbare systematiek voor natuurwinst.
Volgens de opstellers van het manifest hoeven natuurherstel en (economische) ontwikkeling elkaar niet langer uit te sluiten: Netto Natuurwinst helpt publieke en private partijen juist om eenvoudiger en consistenter aan bestaande verplichtingen te voldoen, creëert een gelijk speelveld en maakt natuurherstel onderdeel van vooruitgang.
Leren van ervaringen uit het Verenigd Koninkrijk
Het manifest verwijst naar het Verenigd Koninkrijk, waar Biodiversity Net Gain (BNG) sinds 2023 verplicht is. Hoewel de systematiek daar nog in ontwikkeling is, laat de invoering wel zien dat een landelijke standaard opdrachtgevers meer duidelijkheid geeft over wat er wordt verwacht. Het zorgt voor een gelijk speelveld, draagt bij aan voorspelbaarheid in vergunningverlening en leidt tot investeringen door financiële instellingen in natuur. De Nederlandse coalitie werkt nu aan een variant die is afgestemd op onze eigen bodemgesteldheid, wateropgaven en beleidskaders, zodat natuurwinst daadwerkelijk aansluit bij de ecologische opgaven in het Nederlandse landschap.
“De intenties zoals geformuleerd in dit manifest Netto Natuurwinst sluiten aan op onze ambitie zoals wij die hebben geformuleerd binnen ons duurzaamheidsprogramma Ruimte voor Natuur. Wij streven naar natuurinclusieve en klimaatadaptieve projecten in 2030. Een eenduidige werkwijze in de sector gaat ons ondersteunen in het transparant en meetbaar maken van onze inspanningen op dit gebied.“ - aldus Wendeline Besier, directeur Duurzaamheid bij Dura Vermeer, die het manifest ondertekende namens onze divisie Infra.
Een landelijk systeem voor natuurwinst
De kracht van het manifest zit in de combinatie van oproep én actie. Vanaf 2026 werkt de coalitie aan een landelijke systematiek voor Netto Natuurwinst, inclusief meetkader, ontwerpprincipes en een verkenning van een marktmechanisme. De verwachting is dat in 2027 circa 20 procent van de markt al werkt met de systematiek, vooruitlopend op mogelijke wetgeving vanaf 2028.
Hoe werkt Netto Natuurwinst?
De kern is eenvoudig: meer natuur achterlaten dan er vóór de ontwikkeling was.
- Eerst wordt vastgesteld hoeveel natuur aanwezig is, wat de kwaliteit is en wat de strategische waarde is binnen het bredere landschap/systeem (natuurinventarisatie).
- Vervolgens wordt bepaald hoe natuurwinst kan worden gerealiseerd, bij voorkeur op de projectlocatie.
- Als dit niet volledig mogelijk is, kan natuurwinst worden aangevuld in de directe omgeving, via samenwerking met gebiedsbeheerders of een marktmechanisme.
- In Nederland wordt de systematiek gekoppeld aan Basiskwaliteit Natuur, zodat winst daadwerkelijk bijdraagt aan de lokale ecologische gezondheid van het gebied, op grotere schaal dan alleen de projectgrenzen.
- Deze aanpak sluit aan op bestaande verplichtingen binnen de Omgevingswet, Vogel- en Habitatrichtlijnen en de Europese Natuurherstelverordening.
Steeds bredere steun vanuit bouw-, energie-, natuur- en financiële sector
Het draagvlak voor de aanpak groeit snel. Voor de eerste ronde zijn bijna 20 partijen uit de bouw, infra, energie, financiële sector en natuurwereld benaderd; vrijwel allen hebben inmiddels bevestigd zich aan te sluiten. De lijst bestaat onder meer uit: Arcadis – Aveco de Bondt – BAM – Deltaplan Biodiversiteitsherstel – Dura Vermeer – Eneco – Haskoning – Heijmans Infra – IUCN NL – Schuttelaar & Partners – Stedin – Strukton – Tennet – Triodos Bank – Vlinderstichting – Vogelbescherming Nederland – Witteveen+Bos - Naturalis Biodiversity Center, met aanvullende organisaties verwacht.
Dat juist deze partijen – die gezamenlijk een groot deel van de Nederlandse ruimtelijke ontwikkeling vormgeven – zich publiekelijk verbinden aan het manifest, geeft het initiatief aanzienlijke slagkracht. Het manifest blijft tot medio januari 2026 open voor nieuwe ondertekenaars. Publieke en private organisaties die willen bijdragen aan een natuurinclusieve ruimtelijke ontwikkeling worden uitgenodigd om zich bij de coalitie aan te sluiten en de beweging te versterken. Dit manifest is dan ook een uitgestoken hand aan iedereen die gelooft dat Nederland weer vooruit kan door samen te werken aan natuurwinst.
A16
De A16 is meer dan een bekende rijksweg; het is ook een voorbeeld van natuurinclusief bouwen. Flora en fauna hebben een volwaardige plek kregen. Van diverse boomsoorten in het Lage Bergse Bos tot vleermuisschermen en ecopassages, we hebben ons ingezet voor een rijke biodiversiteit.
Bisschop Bottemanneplein, Haarlem
Bij het Bisschop Bottemanneplein is een wadi gerealiseerd. Dit slimme ontwerp ontlast het riool tijdens piekbelastingen en verhoogt de infiltratie van regenwater.
Ruimte voor Natuur
Het klimaat verandert, met grote gevolgen voor milieu, mens en omgeving. Dat betekent dat we anders moeten gaan bouwen. Natuurinclusief om de biodiversiteit te bewaken en, waar mogelijk, te versterken of te verbeteren. Tegelijkertijd werken we aan slimme klimaatadaptieve oplossingen. Dat is bouwen met Ruimte voor Natuur. Meer weten?