Verwondering als motor voor duurzame bouw
“Als het gaat om duurzaamheid, hebben we meer dialoog nodig — tussen opdrachtgevers, leveranciers, collega-bouwers en adviseurs.” Dat vindt Ilse van den Bergh, duurzaamheidsmanager bij Dura Vermeer Bouw en Vastgoed Rotterdam. Wat haar betreft begint het gesprek over verduurzamen met iets ogenschijnlijk eenvoudigs: verwondering.
Verwondering gaat verder dan alleen verbaasd zijn: het is een houding. Een manier van kijken die de nieuwsgierigheid prikkelt en inspireert. Het zet iets in gang. En dat is hard nodig, want jarenlang hebben we met elkaar veel van de natuur genomen. Het is tijd om terug te geven. Dat doen we door minder bouwmaterialen te gebruiken, door te vergroenen en klimaatbestendig te bouwen. En door hergebruikte of duurzame materialen toe te passen en slimme ontwerpkeuzes te maken.
Verwondering betekent dat je stilvalt bij iets wat je normaal misschien vanzelfsprekend vindt. Zoals het moment dat een jong bloempje wortel schiet tussen de stoeptegels. Of een vogeltje die voor het eerst een nestkastje betreedt. Zulke kleine momenten brengen inspiratie en inzichten.
Waarom verwondering nodig is in de bouwsector
De bouw is een harde wereld. We zetten gebouwen neer die decennia meegaan. Dat is indrukwekkend. De focus ligt vaak op het eindresultaat: de planning, de cijfers en het gebouw. Verwondering biedt tegenwicht. Het helpt om even stil te staan en ruimte te maken voor vernieuwing. Want ja, er is haast: we kampen met een enorme woningnood en betaalbaarheid staat onder druk. Maar tegelijkertijd moeten de keuzes die we nu maken kloppen, voor mens én aarde. Voorheen betekende dit bouwen binnen de financiële en kwalitatieve kaders. Duurzaamheid is daar nu als derde dimensie bijgekomen.
Ilse geeft die verwondering vorm in haar rol als duurzaamheidsmanager. Ze brengt initiatieven tot leven die breed worden gedragen, zorgt voor kennisdeling tussen collega’s en betrekt externe deskundigen. Zo zet ze anderen aan tot beweging: als startpunt voor duurzaamheid én als inspiratiebron binnen teams en projecten. Die aanpak laat effect zien. Duurzaamheid staat inmiddels standaard op de agenda van elk projectteam en elke vakgroep. We bewegen er niet meer omheen.
“Het bouwen van “nu” is niet alleen een technische of financiële opgave, maar juist ook een manier van kijken. We zijn met elkaar op ontdekkingsreis. En precies dat bewustzijn groeit enorm binnen onze werkmaatschappij.” Rob Tummers, Titulair directeur bij Dura Vermeer Bouw Zuid West.
De groene knop
Duurzaamheid betekent ook: evenwicht creëren tussen harde afspraken en zachte samenwerking. Dat laatste slaat op de menselijke samenwerking met ruimte om echt naar elkaar te luisteren, verwachtingen uit te spreken en keuzes te maken. En ook om te erkennen als iets niet haalbaar is. “Als de balans zoek is, stokt de voortgang. Het is mijn rol om dat evenwicht te herstellen.” Dat betekent volgens Ilse niet dat alles in de samenwerking conflictvrij moet zijn. Integendeel: een open dialoog houdt mensen in gesprek, juist ook als het schuurt. In de bouw is de toon vaak hard. Discussies worden stevig gevoerd en voor je het weet “wint” degene die het hardst roept. Wat nodig is, is een open houding waarbij je nieuwsgierig bent naar de drijfveren van de ander. “Concreet kan dat zo simpel zijn als een stilte laten vallen in een verhitte vergadering. Of een vraag stellen in plaats van een oordeel geven.”
Bij Dura Vermeer gebruiken we daar zelfs een hulpmiddel voor: de groene knop op de vergadertafel. Drukt iemand op de knop, dan betekent dat: ik wil ruimte voor dialoog. Het dwingt ons om duurzaamheid niet weg te lachen of snel van tafel te vegen, maar echt het gesprek te voeren. Precies daar, in dat ongemak, begint keer op keer vernieuwing.”
Hoe verwondering in de praktijk beweging brengt
Die verwondering krijgt handen en voeten in concrete acties. Denk aan thermometersessies, waarin Ilse met vakgroepen bespreekt welke volgende stap ze kunnen zetten. Of aan de drukbezochte 15-minuten-sessies, waarin een expert kort en krachtig een nieuw duurzaam thema toelicht. Hier ontstaan vonkjes die veel losmaken.
Die vonkjes leiden tot grote bewegingen. “Een mooi voorbeeld is de impuls die onze betontechnologe Sigrid gaf. Na haar presentatie zijn we op alle lopende projecten gestart met het verduurzamen van beton. Dat kan betekenen: het betonmengsel aanpassen, later ontkisten, met de constructeur kijken naar optimalisaties (zoals minder beton) of het toepassen van secundaire grondstoffen. We hebben gemerkt dat er altijd ruimte is om iets te verbeteren. Dat heeft op veel projecten geleid tot een flinke CO₂-reductie, zelfs bij projecten die al in aanbouw waren.”
Een ander voorbeeld van grotere bewegingen is de Groene Lijst, ontstaan binnen de vakgroep Calculatie. Een lijst met duurzame maatregelen die inmiddels standaard op alle projecten binnen de werkmaatschappij worden toegepast. De lijst geeft richting, maar brengt tegelijk gesprekken en nieuwe initiatieven op gang. Dat is verwondering in de praktijk: een idee dat opborrelt, energie krijgt en vervolgens stap voor stap uitgroeit tot een structurele beweging.
Onze reis in duurzaam bouwen
Zijn we er al? Nee. Veel van wat we nu bouwen, is jaren geleden bedacht, toen de urgentie voor duurzaam bouwen nog veel lager lag. Vandaag de dag is die urgentie wel doorgedrongen, maar door alle ontwikkelingen loop je in de bouw altijd achter de feiten aan. Dura Vermeer heeft met meerdere duurzaamheidsstrategieën een duidelijk doel voor ogen, namelijk CO₂-reductie, bouwen in hout en bouwen met ruimte voor natuur. Duurzaamheid is een reis vol kleine en grote successen én ongemakkelijke momenten. Voor Ilse begint die reis bij verwondering: kijken naar wat er kan door nieuwsgierig te blijven. “Duurzaamheid is voor ons niet alleen een routekaart vol maatregelen, maar een manier van kijken.”