Zichtbaar en onzichtbaar verduurzamen: twee projecten, één ambitie
Als we over duurzaam bouwen praten, denken we al gauw aan zichtbare ingrepen: groene gevels, houten kozijnen of vleermuiskasten in een wijk waar ook vogels en bijen zich thuis voelen. Maar minstens zo belangrijk zijn de keuzes die níet meteen opvallen. Hoe we materialen gebruiken, hoeveel we ervan nodig hebben en hoe we ontwerpen, transporteren en bouwen. Duurzaamheid heeft dus twee gezichten. Het zichtbare dat inspireert en het onzichtbare dat minder opvalt, maar in de praktijk het grootste verschil maakt. We spraken met projectmanagers Niels Edelschaap en Jim Kuijer. Hun projecten laten zien hoe zichtbaar en onzichtbaar verduurzamen elkaar in de praktijk versterken.
WijCK: het zichtbare verschil
In Pijnacker werkt Dura Vermeer aan WijCK, een groene en natuur inclusieve wijk waar duurzaamheid letterlijk zichtbaar wordt. De wijk wordt autoluw, met gedeelde binnentuinen, veel beplanting en nestvoorzieningen. Ook de achtertuinen worden groen opgeleverd, om verstening te voorkomen en biodiversiteit te stimuleren.
Niels Edelschaap is projectmanager en betrokken vanaf de ontwerpfase tot de start van de bouw. In het voortraject zorgt hij dat alles goed wordt georganiseerd en dat het project voldoet aan de eisen, inclusief de verhoogde duurzaamheidseisen die voor WijCK gelden. “Als je mensen het groene gevoel meegeeft, gaan ze er ook wat mee doen”, zegt Niels. Die gedachte zie je terug in het ontwerp. Overal in de wijk is ruimte voor groen en ontmoeting, precies die elementen die het dagelijkse leven fijner én duurzamer maken.
Elkaar buiten ontmoeten
In groene binnentuinen
“Denk een stap verder. Ga een slag dieper. Dan kan er veel meer dan je denkt.” - Niels Edelschaap, projectmanager
Zichtbaar groen vraagt om slimme keuzes. Zo werden bijvoorbeeld houten pergola’s geïntegreerd, waardoor minder materiaal nodig is dan losse constructies en er meer groen kan worden toegepast. Voor Niels betekent duurzaam bouwen niet alleen méér doen, maar slimmer. Door samen met architecten, landschapsontwerpers en adviseurs te zoeken naar oplossingen die zowel zichtbaar groen als technisch doordacht zijn.
De onzichtbare kant: Waelpolder
Waar WijCK vooral de zichtbare kant van duurzaamheid laat zien, laat Waelpolder zien hoeveel winst er juist in de minder zichtbare keuzes zit. Jim Kuijer noemt het zelf een “scherp geprijsd project met een hoog kwaliteitsbewustzijn”. Met beperkte middelen realiseerde zijn team een gebouw dat toekomstgericht is in ontwerp, materiaal en onderhoud, zonder opvallende duurzame uitstraling. “Iets níet maken is soms de meest duurzame keuze”, zegt Jim.
In Waelpolder zijn veel duurzame maatregelen genomen die je niet meteen ziet, maar die in gebruik en onderhoud wél verschil maken. Stalen liggers zijn opnieuw doorgerekend en vervangen door alternatieve constructieve oplossingen. Kozijnen gingen van aluminium naar hout, met hogere isolatiewaarde en lagere CO₂-belasting. Voor het gevelgroen zijn eenvoudige staalkabels toegepast en binnen is gekozen voor één demontabel wandsysteem dat later hergebruik mogelijk maakt. Ook installaties en liften zijn energiezuinig uitgevoerd.
“Duurzaamheid begint niet pas als je ontwerp klaar is, maar vanaf het eerste gesprek.” - Jim Kuijer, projectmanager
Door vroeg in het ontwerpproces met constructeurs, adviseurs en opdrachtgevers samen te werken, ontstonden oplossingen die technisch én financieel standhouden.
De grootste winst
De grootste CO₂-winst in duurzaam bouwen zit vaak in wat je niet ziet: minder materiaal, CO₂-arm beton, slimme constructies en korte transportlijnen. Iets wat we in de praktijk nog te weinig benoemen. Toch is wat mensen wél zien minstens zo belangrijk voor de beleving en bewustwording (en biodiversiteit). De projecten WijCK en Waelpolder laten zien dat beide nodig zijn. In WijCK komen zichtbare beleving en slimme keuzes samen; in Waelpolder ligt de nadruk op optimalisatie en materiaalbesparing, waarmee eveneens veel winst wordt geboekt.
Samen bouwen aan reductie
Ze laten beide zien hoe je binnen heel verschillende omstandigheden, toch stap voor stap kunt bijdragen aan onze reductiedoelstelling. Door bewuster te ontwerpen en alleen te maken wat écht nodig is, verminderen we materiaalgebruik, transport en uitstoot en bouwen we sneller en efficiënter. Of het nu gaat om een groene wijk of een geoptimaliseerde constructie: beide benaderingen horen bij dezelfde beweging. Een beweging van slimmer denken, bewuster kiezen en samen leren.