Bewonersparticipatie als sleutel tot het succes van de renovatie van Groot Kattenburg
Een succesvol project. Zo omschrijft directievoorzitter Dorien Staal van Dura Vermeer Renovatie Midden West de renovatie van Groot Kattenburg in Amsterdam voor woningcorporatie Lieven de Key. "We hebben het karakter van de wijk behouden en een duurzame toevoeging gerealiseerd." Dit gebeurde in nauw overleg met de bewoners. Samen met Rienk Postuma, directeur vastgoed bij Lieven de Key, kijkt de directievoorzitter terug op een geslaagd project: "Bewoners zijn weer tevreden met hun woning."
Wonen in de luwte van de stad in een ruime woning grenzend aan de grootste binnentuin van heel Amsterdam. Rienk Postuma kan het als directeur vastgoed bij woningcorporatie Lieven de Key weten: Groot Kattenburg is een bijzondere plek. “De ligging is fantastisch. In een rustige groene omgeving, aan het water en tegelijkertijd in hartje Amsterdam.” Het grootste deel van de bewoners is dan ook sinds de bouw in de jaren ’70 niet meer vertrokken. “. "De kast in de gemeenschappelijke ruimte, gevuld met prijzen van biljarttoernooien, geeft een subtiele verwijzing naar de lange geschiedenis van de bewoners," merkt de directeur op. Aan gezelligheid geen te kort in het complex dat bestaat uit 3-kamer appartementen en studio's, waarvan het grootste deel van de 378 eenheden, in het bezit is van de corporatie.
Verkoop
Aanleiding voor de renovatie was de verkoop van een deel van de woningen door Lieven de Key in 2004. “In een poging de enorme druk op de woningmarkt te verlagen, verkopen we af en toe een deel van ons bezit. Voor de verkoop van één woning, kunnen we anderhalve woning terugbouwen in Amsterdam”, legt Rienk uit. Maar in het verkoopproces binnen Groot Kattenbrug ontstond een dispuut over de kwaliteit van de puien aan de achter- en voorzijde van de woningen die volgens bewoners niet afdoende was. “De puien voldeden niet meer aan de huidige eisen voor isolatie en veiligheid”, geeft de directeur aan. De afspraak werd gemaakt dat de puien voor het einde van 2025 vernieuwd zouden worden op kosten van Lieven de Key. Voor kopers én huurders. “Die afspraak zijn we in samenwerking met Dura Vermeer én de bewoners nagekomen.”
Met oog voor de bewoners én de bouw: renoveren in bewoonde staat vraagt vakmanschap én inlevingsvermogen
Bewoners dachten vanaf het begin mee over ontwerp, materiaalkeuze en uitvoering
Bewoners voorop
Dat bewoners voorop stonden tijdens dit project, bleek al tijdens het aanbestedingsproces. “We zaten samen met de puicommissie, die was samengesteld door de VVE, en de bewonerscommissie, tijdens de presentaties van potentiële opdrachtnemers”, vertelt Rienk. “De bewoners dachten mee over welke partij in hun ogen het beste paste bij deze klus.” Ook in de ontwerpfase zijn de bewoners actief door de corporatie betrokken. “De pui- en de bewonerscommissie keken met de architect mee naar kleurstelling en detaillering. De bewoners hechtten, net als de welstandscommissie, waarde aan de iconische stijl van het complex. Dat hebben we meegenomen in het ontwerp.”
Dura Vermeer kwam uiteindelijk als beste partij uit de bus. Niet alleen vanwege hun prijs en logistieke plan, vertelt Rienk, maar vooral vanwege hun focus op bewonersparticipatie. Iets wat zowel de corporatie als de oudere doelgroep van het complex aansprak. Dorien knikt instemmend: “Onze sociale bijdrage als bouwer is waar we ons graag mee onderscheiden. Bouwen kan iedereen. Maar renoveren in bewoonde staat, daarvoor op een fijne en efficiënte manier draagvlak ophalen én ook in de uitvoering de bewonerstevredenheid hooghouden, dat is waar wij het verschil maken als bouwer.”
Filosofie
Waarom Lieven de Key bewonersparticipatie zo hoog in het vaandel heeft? Rienk: “Mijn filosofie is dat bewonersparticipatie niet vertraagt, maar plannen juist beter maakt en de uitvoering efficiënter. Alle neuzen staan namelijk dezelfde kant op.” De filosofie van Dura Vermeer sluit hier volgens Dorien naadloos op aan: “Vanuit onze visie van Het Goede Doen willen we leefomgevingen beter achterlaten dan we ze aantroffen. Dit kan alleen in samenspraak met bewoners aangezien wij nagenoeg altijd renoveren in bewoonde staat. We moeten achter de voordeuren komen, in vertrouwde omgevingen. Bewonersbetrokkenheid is dan ook van groot belang voor het succes van ons werk. Zonder deze samenwerking kunnen we de uitvoering niet goed verder brengen” Rienk: “Als je aan het bezit van mensen zit, vind ik dat zij daar iets over mogen vinden.”
Iedere bewoner had een gezicht, een verhaal. Dat leer je pas kennen als je écht luistert
Groot Kattenburg liggend in een groene, rustige omgeving aan het water en dat midden in Amsterdam
Draagvlak
Na een uitgebreid voortraject met de bewoners. zijn uiteindelijk in anderhalf jaar tijd ramen, kozijnen, vensterbanken, ventilatietroosters en deuren in de voor- en achtergevel van de 378 woningen in Groot Kattenburg vervangen. Een verduurzamingsslag waarbij het energielabel opwaardeert, het wooncomfort doet toenemen, de vastgoedwaarde voor VVE-eigenaren beschermt en de ecologische voetafdruk van het complex verkleint. Toevoegingen van de bewoners? “De keuze voor de dimensionering van de pui en het zonwerende glas op de bovenste verdieping. Hun input heeft het plan nog beter gemaakt.”
Het ophalen van het draagvlak voor de werkzaamheden bij de huurders verliep soepel. “Bewoners maakten immers zelf onderdeel uit van de planvorming”, verklaart Dorien. “En iedereen keek uit naar het resultaat van de werkzaamheden. Er zaten bewoners in hun woonkamer op de tocht, sommige puien waren zelfs niet meer waterdicht.” Maar dat betekent niet dat de bewoners blij waren met de werkzaamheden waardoor er een week lang aan de voor- en achterzijde werd gewerkt“ En alle bewoners moesten anderhalf meter vrijmaken rond de gevel voor de werkzaamheden”, legt Dorien uit. “Voor oudere mensen die er al ruim veertig jaar wonen en een paleisje van hun huis hebben gemaakt met allerlei bouwwerkjes, was dat best een obstakel. Daar zijn wij met onze bewonersconsulent op ingehaakt.”
Gedetailleerd werk
Bewonersconsulent Floor Grotendorst heeft aan de voorkant van het traject namens Lieven de Key een draagvlakmeting uitgevoerd en alle bewoners persoonlijk gesproken over hun wensen en zorgen. En bewonersconsulent Jay Erwich van Dura Vermeer was tijdens de uitvoering, na tevens persoonlijke opnames, namens zowel de corporatie als Dura Vermeer het vaste aanspreekpunt van het project richting de bewoners. “Wij nemen tijdens de uitvoering zo goed als de volledige bewonerscommunicatie op ons”, vertelt Jay. Ieder gezicht, met bijbehorende zorgen en behoeften, was bij haar en waar nodig Lieven de Key bekend. ‘Gedetailleerd werk’, noemt Rienk het. “Maar superbelangrijk om een project te laten slagen.” Zo bleek onder meer dat bewoners zich zorgen maakten over het verplaatsen van hun meubels of kleine klusjes als het verwijderen en weer terughangen van plankjes en gordijnen. Jay: “gelukkig hebben wij hier als Dura Vermeer gehoor aan kunnen gegeven door klusuren in te zetten voor de bewoners.”
Andere oplossingen die voortkwamen uit behoeften van de bewoners? “Onder meer een tijdelijke oplaadvoorziening voor scootmobielen, het afsluiten van steigers tegen inbraakgevaar en het inrichten van wissel- en rustwoningen voor bewoners die tijdens de werkzaamheden niet thuis konden blijven.” Zo is er op alle aandachtspunten die tijdens de uitvoering naar voren kwamen volgens Jay geanticipeerd. “We hebben samen met het team van Lieven de Key continu bijgestuurd en verbeterd en dat zien we terug in de hoge bewonerstevredenheid.” Iets waar zowel Rienk als Dorien trots op is: “De overlast was best ingrijpend. Dat de werkzaamheden en onze aanwezigheid overall een positieve ervaring was, vinden we dus een groot compliment. Het vraagt speciale aandacht om het draagvlak ook tijdens de uitvoering overeind te houden.”
Dikke pluim
Ging alles van een leien dakje? “Natuurlijk niet”, geeft Dorien toe. “We stuitten in de uitvoering bijvoorbeeld op betonrot en scheefstand in de woningen.” Maar net als met de oplossingen voor bewonersvraagstukken, is ook hier direct op geanticipeerd. Iets waarvoor Rienk Dura Vermeer ‘een dikke pluim’ geeft. “De kracht van onze samenwerking zat in de transparantie, wendbaarheid en oplossingsgerichtheid. De constante terugkoppeling en samenwerking was echt heel goed.” Uiteindelijk is de renovatie zelfs drie maanden voor de geplande datum opgeleverd. “Het complex is nu nóg mooier en bewoners zijn weer trots op hun woning.” Dorien voegt enthousiast toe: “Het is een project om met trots op terug te kijken. We hebben het karakter van de wijk in ere gehouden en iets duurzaams toegevoegd waar iedereen blij van wordt.”