Constructief falen door miscommunicatie: ‘Een verkeerde aanname kan grote gevolgen hebben’
Een van de grootste risico’s van constructieve veiligheid schuilt volgens bestuursvoorzitter Dick Stoelhorst van Kennisportaal Constructieve Veiligheid (KCV) in iets ogenschijnlijks onschuldigs: miscommunicatie. Projectleider ad interim Martin van der Wardt ondervond het gevaar hiervan aan den lijve. In aanloop naar de Dag van de Veiligheid op 26 maart, waar dit jaar ‘leren’ centraal staat, vertelt het duo hoe constructieve veiligheid op de bouwplaats geborgd kan worden.
Waar maak jij je druk over? Het is een reactie die Martin van der Wardt vaak krijgt op de bouwplaats wanneer hij het belang van constructieve veiligheid benadrukt. “Negen van de tien keer gaat er namelijk niks fout”, verklaart hij. Maar voor de projectleider ligt de focus op die ene keer dat het wél fout kan gaan. “Want als er constructief iets fout gaat, gaat het vaak flink fout. Constructief falen zit vaak in een klein hoekje. We hebben elkaar nodig om hier alert op te zijn.”
Les
De projectleider kan het weten. Bij een project eerder dit jaar trof hij tot zijn grote schrik een tijdelijke ondersteuningsconstructie aan die op het punt stond te bezwijken. Wat bleek? Aan de eindverantwoordelijke van de steigerbouwer werd gevraagd of er een stuk van de ondersteuningssteiger weggehaald kon worden, om plaats te maken voor de hoogwerker voor de geplande gevelwerkzaamheden. Het antwoord was: ja, dat konden zij wel doen. “Iedereen zat in zijn eigen cocon en vergat om door te vragen”, vertelt Martin. Het woordje ‘kan’ betekende namelijk voor beide partijen iets anders. De steigerbouwer vatte het op als een opdracht om een deel van de steiger te verwijderen, en dat konden zij wel. Maar de uitvoerder bedoelde of het constructief mogelijk én veilig was om een deel van de steiger te verwijderen. Een miscommunicatie die volgens Martin voorkomen had kunnen worden door goed door te vragen. “Goede communicatie is dé sleutel tot veiligheid.”
Een les die Martin niet alleen in zijn oren heeft geknoopt, maar ook actief meegeeft aan collega’s en onderaannemers. “Gelukkig is alles met een sisser afgelopen, maar ik draag nu elke dag het bewustzijn met mij mee dat we niet veilig kunnen bouwen op basis van aannames. Zelfs vragen die voor een ander vanzelfsprekend voelen, stel ik nu. Veiligheid gaat boven de planning.”
Ketenverantwoordelijkheid
Bestuursvoorzitter Dick Stoelhorst van Kennisportaal Constructieve Veiligheid (KCV) bevestigt dat miscommunicatie een van de grootste risico’s is op het gebied van constructieve veiligheid tijdens de uitvoering. Volgens Dick is het in de waan van de dag op de bouwplaats soms niet altijd helder wie waarvoor verantwoordelijk is en waar de risico’s liggen. “Als iets snel moet gebeuren, zie je ook snel dingen over het hoofd. Maar we moeten voorkomen dat partijen zomaar iets doen, omdat dat in de voortgang van het proces ‘even’ goed uitkomt.” Dick licht toe dat er vaak wordt gedacht dat de verantwoordelijkheid voor constructieve veiligheid bij de constructeur ligt, maar zo simpel is het volgens hem niet. “Iedereen in de keten speelt hierin een essentiële rol. Duidelijke afspraken, goed verwachtingsmanagement, sterke communicatie en inhoudelijke kennis zijn cruciaal in een proces met vele ketenpartners, waarin iedere partij een eigen rol en verantwoordelijkheid heeft.”
Om de ‘ketenverantwoordelijkheid’ inzichtelijk te maken, biedt KCV sinds vorig jaar BORGR aan. De online tool, die tot stand is gekomen door een idee van Dura Vermeer, begeleidt projectteams door middel van gerichte vragen over constructieve veiligheid door elke fase van een bouwproject. De eindverantwoordelijke van elke fase beoordeelt of de veiligheid voldoende is geborgd voor het project doorgaat naar de volgende fase. “Zo krijg je helder de risico’s in beeld, de acties die hierop genomen zijn of nog genomen moeten worden én kan je zien wie voor welk onderdeel verantwoordelijk is.” Het resultaat hiervan op de bouwplaats? “Een gesmeerde uitvoering, zonder vraagtekens en onnodige discussies.”
Niet stoer?
Projectleider Martin onderschrijft het belang van de tool en de kennis die KCV biedt, maar volgens hem valt of staat het succes ervan door de betrokkenheid van de bouwplaatsmedewerkers. “Het hebben van de kennis is één ding, maar er ook daadwerkelijk iets mee doen is iets anders.” Hij pleit voor een cultuurverandering in de bouwsector. “Anderen aanspreken op hun gedrag wordt gezien als ‘niet stoer’. Mensen denken vaak ‘het is niet mijn pakkie an’. Maar een ander erop durven wijzen dat hij niet veilig bezig is, is een groot goed. Veiligheid is een team effort. Stel de juiste vragen, luister goed, communiceer en controleer. Dat komt niet alleen constructieve veiligheid, maar de gehele veiligheid ten goede.”
Benieuwd hoe Martin en zijn collega een bijna-ramp voorkwamen? Bekijk hier de video waarin zij openhartig hun ervaringen delen en uitleggen hoe ze de situatie hebben aangepakt.