Meer doden door gevaarlijke stoffen dan door bouwongevallen: ‘Steek je kop niet in het zand’
Het grootste gevaar is vaak dat wat je niet ziet. Maar onzichtbaar betekent niet ongevaarlijk. De gezondheidsrisico’s van gevaarlijke stoffen worden te vaak onderschat, waarschuwt arbeidshygiënist en -epidemioloog Johan Timmerman van kennisinstituut Volandis. “Je merkt niet direct de gevolgen, maar het gevaar is er wel degelijk.” In aanloop naar de Dag van de Veiligheid op 26 maart, waar dit jaar ‘Leren’ centraal staat, deelt hij zijn inzichten. Want veilig werken gaat niet alleen over vandaag, maar ook om je gezondheid op de lange termijn.
Voorkomen dat mensen ziek worden van het werk dat ze doen, dat is het doel van Johan Timmerman. Volandis is kennisinstituut voor de bouw- en infrasector dat zich richt op de zogenoemde duurzame inzetbaarheid van werknemers. “Simpel gezegd is het onze opdracht om ervoor te zorgen dat alle werknemers in de bedrijfstak gezond met pensioen gaan en ook nog van hun pensioen kunnen genieten.” Veiligheid en gezondheid op de bouwplaats speelt hierin een belangrijke rol. Op korte termijn door risico’s als vallen op hoogte of aanrijdgevaar te verkleinen, maar ook op de lange termijn door bewustzijn te creëren over de gevaren van blootstelling aan gevaarlijke stoffen.
Hard nodig volgens Johan. Hij vertelt dat bijna iedereen in de bouw en infra in meer of mindere mate werkt met gevaarlijke stoffen. “Los van specifieke zaken als PUR-schuim, specie, ontvetters en verf op basis van oplosmiddelen, wordt zo goed als elke bouwplaatsmedewerker blootgesteld aan houtstof, steenstof, lasrook en uitlaatgassen van materieel.” Geen producten met een duidelijk herkenbaar gevarenpictogram, maar vaak onzichtbare dampen of een rookpluim die voor lief wordt genomen. “Veel werknemers zijn zich niet bewust van de gevaren, maar die stoffen vormen een groot gezondheidsrisico.” Van longaandoeningen, allergische reacties en huidproblemen tot verschillende soorten kanker.
Niet te zien, maar levensgevaarlijk
Waar het gebrek aan bewustwording vandaan komt? “Het is makkelijk om je kop in het zand te steken, omdat je niet direct de gevolgen ziet van het gevaar. Iemand die van een steiger valt en op een werk komt te overlijden, heeft veel impact op andere werknemers. Dat schrikt af. Maar de mensen die na hun pensioen overlijden, staan buiten het directe zichtveld van hun collega’s. Maar het gevaar is er wel degelijk.” Johan vertelt dat op jaarbasis drieduizend mensen in Nederland overlijden door langdurige blootstelling aan gevaarlijke stoffen op de werkvloer. Hoeveel daarvan uit de bouwsector komen is niet bekend. “Maar het zullen er zeker een aantal honderd zijn. Veel meer dan de dodelijke ongevallen die op jaarbasis plaatsvinden in de bouw.”
Wat kun je zelf doen?
Alle schadelijke stoffen schrappen uit de bouw en infra is een utopie, volgens Johan. “Er zal altijd een gezondheidsrisico zijn op de werkplek, maar als je weet wat de risico’s zijn en je zo goed mogelijk probeert te voorkomen dat mensen hieraan worden blootgesteld, valt er veel winst te behalen.”
Bijvoorbeeld door structureel naar de Periodieke Arbeidsgezondheidskundige Onderzoeken (PAGO) te gaan als werknemer. Het doel van de PAGO is om beroepsziekten vroegtijdig op te sporen en te voorkomen. “Wie jarenlang sleuven freest, kan ernstige longschade oplopen. Een dalende longfunctie tijdens de PAGO is een signaal om alsnog maatregelen te nemen of ander werk te overwegen.” Iedere werknemer heeft elke vier jaar recht op een PAGO, maar slechts een derde maakt hier volgens Johan gebruik van. “Door het gebrek aan risicobesef, ziet niet iedereen het nut. Maar eigenlijk speel je met vuur door je niet te laten onderzoeken.”
Geen risico’s nemen
Waar het niet mogelijk is om blootstelling aan gevaarlijke stemmen te voorkomen, zijn technische veiligheidsmaatregelen zoals de juiste afzuiging een must, benadrukt Johan. Daarnaast maakt ook het juiste gebruik van Persoonlijke Beschermingsmiddelen (PBM’s) het verschil. “Dura Vermeer heeft een heel team aan veiligheidskundigen die tools aanreiken, maatregelen treffen en informatie verschaffen over veilig werken. Als bouwplaatsmedewerker heb je echter ook de verantwoordelijkheid je bewust te zijn van de risico's wil dit werken. Het is belangrijk dat je het gesprek met je werkgever en veiligheidskundigen blijft aangaan. Spreek je uit als iets niet praktisch of veilig is. Gebruik de middelen die er zijn, deel ervaringen en oplossingen en neem bovenal de gezondheidsrisico’s niet voor lief.”
Wil je meer weten over hoe Dura Vermeer veilig werkt? Houd onze website en LinkedIn-account in de gaten voor meer verhalen en updates.