Wat kinderen ons leren over een goede buurt
Hoe kinderen spelen, laat veel zien over hoe een buurt werkt. Of ze zich vrij voelen. Of ze hun plek vinden. Of ze elkaar ontmoeten. Op het eerste gezicht is speelruimte vooral een praktische voorziening. Maar wie goed kijkt, ziet dat het óók een spiegel is van de leefbaarheid van een wijk. Op deze Dag van de Jeugd staan we stil bij de vraag: wat leren kinderen ons over hoe goed onze buurten echt functioneren?
Speelruimte als spiegel van sociale duurzaamheid
Als ontwikkelende bouwer kijken we niet alleen naar de inrichting van de ruimte, maar ook naar hoe die ruimte wordt gebruikt en beleefd. Ruimte zegt ook iets over sociale kwaliteit. Over wie zich thuis voelt, wie zich vrij beweegt en wie er meedoet. Kinderen spelen daarin een bijzondere rol. Zij verkennen hun omgeving zonder terughoudendheid, en laten zo zien hoe een plek in de praktijk functioneert. Soms anders dan we vooraf hadden bedoeld.
Credit: Fedde Edens door Khalid Amakran
De (On)beperkte Stad
Deze manier van kijken vormde ook de basis voor De (On)beperkte Stad, de eerste editie van onze publicatiereeks De Tussenruimte van programmalijn Sociale Impact bij divisie Bouw en Vastgoed. In dat magazine onderzochten we hoe de stad eruitziet door de ogen van mensen die vaak letterlijk beperkt worden in hun bewegingsvrijheid. Dat levert scherpe inzichten op, ook als het gaat om spelen, ontmoeten en betrokkenheid in de buurt.
In De (On)beperkte Stad vertellen jongeren Fedde Edens (13) en Sana Ebrahimian (18) hoe zij de speelruimte in hun stad ervaren, of eigenlijk: vaak níet kunnen ervaren. Beiden gebruiken een rolstoel en lopen in hun eigen wijk tegen barrières aan die voor anderen onzichtbaar blijven.
Fedde komt niet zelfstandig bij het voetbalveldje in zijn wijk Prinsenland in Rotterdam, omdat er een dijkje van 1,5 meter omheen ligt. En als zijn neefjes naar een speeltuin met houtsnippers willen, kan hij er met zijn rolstoel nauwelijks vooruit. Ook Sana merkt op dat er eigenlijk nergens in Rotterdam een speelplek is waar specifiek rekening is gehouden met jongeren in een rolstoel. Daarom ontwierp ze zelf een rolstoelskatebaan en won daar een prijsvraag mee voor het Hofbogenpark.
Credit: Sana Ebrahimian door Khalid Amakran
Ook industrieel ontwerper Suzanne van Ginneken laat zien wat we van kinderen kunnen leren als we speelruimte serieus nemen. Al sinds de jaren 90 ontwerpt zij natuurspeeltuinen die uitnodigen tot samenspel en vrijheid. Niet door de nadruk te leggen op beperking, maar op mogelijkheden. Ze noemt dat onzichtbaar inclusief ontwerpen: speelplekken waar kinderen vanzelfsprekend samen spelen, zonder dat iemand zich ‘anders’ voelt. Geen aparte schommel met hek, maar een gedeelde ervaring waarin ieder kind zich welkom voelt.
Haar uitgangspunt is simpel maar krachtig: ontwerp vanuit de gebruiker. Daarom betrekt ze altijd ouders, kinderen en zorgprofessionals in een vroeg stadium en kijkt ze ook achteraf wat er wel of niet werkt. Diezelfde visie bracht Suzanne onlangs ook in de praktijk tijdens een workshop voor Dura Vermeer, georganiseerd vanuit de programmalijn Sociale Impact. Met een rolstoel, blindegeleidestok en persona’s trokken collega’s van Dura Vermeer de wijk in om zelf te ervaren hoe ontoegankelijk de openbare ruimte kan zijn. De inzichten uit die training vormen nu de basis voor vervolgacties: van bewustwording tot ontwerpkeuzes. Want inclusief bouwen begint bij voelen waar het schuurt en durven ontwerpen voor wie nu vaak over het hoofd wordt gezien.
Suzanne van Ginneken
Sociale impact begint bij gebruik
Bij Dura Vermeer bouwen we aan buurten die ook echt werken in het dagelijks leven. Vanuit de aanpak De Goede Buur(t) werken we bij divisie Bouw en Vastgoed aan leefomgevingen die uitnodigen tot ontmoeting, waarin mensen zich thuis voelen, en waar het vanzelfsprekend is dat iedereen mee kan doen, ook in de speeltuin.
De manier waarop een wijk omgaat met haar speelruimte, zegt veel over hoe serieus we dat nemen. Wordt er samengewerkt met bewoners en kinderen? Is er ruimte voor eigenaarschap en toe-eigening? Kunnen verschillende leeftijden en achtergronden zich er welkom voelen?
De Sociale Meetlat als meetinstrument
De Sociale Meetlat helpt ons om deze vragen systematisch te stellen. Daarmee kijken we — ook bij speelpleinen, stoepen of binnentuinen — naar de mate van verbinding, gedeeld gebruik, zichtbaarheid van verschillende doelgroepen en sociale veiligheid. Zo maken we sociale waarde bespreekbaar én zichtbaar, ook in het klein.
Kijk nog eens naar jouw wijk
Wat vertelt de speelruimte in jouw project of wijk eigenlijk over de buurt? Wie speelt er? Wie zijn er betrokken? En wat zegt dat over hoe we ontwerpen, bouwen en samenleven?Op deze Dag van de Jeugd nodigen we je uit om speelruimte te bekijken als onlosmakelijke voorziening voor een goede buurt en samenleving.